KỸ THUẬT LÀM GIÁC HÚT SẢN KHOA

 BS. Nguyễn Thị Lê

Giác hút là một thủ thuật dùng bầu giác tạo ra bởi áp lực âm bám chắc vào đầu thai nhi để hỗ trợ cho sản phụ rặn, cho thai sổ ra theo cơ chế đẻ.

1.  Chỉ định

• Mẹ rặn yếu
• Mẹ rặn không chuyển (con so trên 45 phút, con rạ trên 30 phút)

2.  Chống chỉ định

• Những trường hợp không được rặn (huyết áp cao, dọa vỡ tử cung, bệnh tim mạch, sẹo mổ cũ ở tử cung)
• Con non tháng
• Bướu huyết thanh lớn
• Suy thai
• Các ngôi không phải là ngôi chỏm

3.  Điều kiện

• Ngôi chỏm đã lọt thấp
• CTC mở hết
• Ối đã vỡ hay bấm ối
• Thai sống

4.  Chuẩn bị

• Bác sĩ sản khoa thành thạo kỹ thuật

• Người chính, người phụ, người giúp việc
• Mũ áo khẩu trang, rửa tay, đi găng vô khuẩn
  • Sản phụ
• Được giải thích đầy đủ lý do can thiệp
• Vệ sinh âm hộ, sát khuẩn, trải săng
• Không cần tiêm thuốc giảm đau
  • Dụng cụ
• Bầu giác số 4, số 5, số 6
• Ống nối bầu với máy hút chân không
• Bơm chân không (bơm tay hoặc đạp chân, chạy điện)
• Bộ đỡ đẻ, bộ cắt khâu tầng sinh môn, bộ kiểm tra cổ tử cung
• Bộ dụng cụ hồi sức sơ sinh
• Găng tay, săng vô khuẩn
• Thông tiểu vô khuẩn

5.  Kỹ thuật tiến hành

Bước 1: Người làm thủ thuật rửa tay mặc áo, đội mũ, đeo găng vô khuẩn

Bước 2: Sát khuẩn âm hộ, tầng sinh môn

Bước 3: Thông tiểu

Bước 4: Kiểm tra lại độ lọt, kiểu thế, độ mở cổ tử cung

Bước 5: Lắp tay cầm, dây xích, ống cao su vào bầu giác và lắp bộ phận bơm Bước 6: Chọn bầu giác lớn nhất phù hợp với ngôi (thường là bầu giác số 5). Đặt nghiêng cho nửa bầu giác vào trước để giảm đường kính để đặt rồi cho nốt nửa bầu giác còn lại. Đặt bầu giác trên nền xương cứng, tránh các thóp. Sau đó cho một ngón tay đi vòng quanh miệng bầu giác để chắc chắn không có phần mềm âm đạo hay cổ tử cung của người mẹ lọt vào bầu giác.

Bước 7: Người phụ bơm từ từ cho áp lực lên từng 0,2 kg/cm2 để bầu giác bám vào da đầu

Bước 8: Kiểm tra lại phần mềm, nếu chắc chắn không lọt vào bầu hút thì nâng áp lực chân không lên 0,6 kg/cm2 đến 0,8 kg/cm2 (nếu con rạ chỉ cần 0,6 kg/cm2) Bước 9: Bơm từ từ cho da đầu có thì giờ tạo thành bướu huyết thanh nhân tạo bám chắc thành bầu để khi kéo không bị tuột

Bước 10: Chờ cơn rặn, kéo bầu giác theo hướng vuông góc với mặt phẳng của bầu, trong khi một tay ngoài kéo, một ngón tay giám sát bên trong xem bầu có bị hở không

Bước 11: Kéo giác hút đồng nhịp với cơn rặn, kéo bằng lực của cẳng tay, theo cơ chế đẻ. Giữ tầng sinh môn khi trán sổ, cắt tầng sinh môn nếu cần

Bước 12: Khi lưỡng đỉnh đã ra khỏi âm hộ, mở khóa chân không từ từ và tiếp tục đỡ đẻ như bình thường

Chú ý:

• Không kéo giác hút quá 10 phút
• Nếu kéo không thấy chuyển, cần kiểm tra xem có gì bất thường không
• Nếu bầu giác hút tuột không nên làm lại lần 2

6.  Theo dõi sau thủ thuật và xử trí tai biến

• Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, toàn trạng của sản phụ
• Kiểm tra thành âm đạo, cổ tử cung, nếu rách khâu cầm máu
• Phát hiện các sang chấn ở sơ sinh như chấn thương sọ não, cần phát hiện sớm để xử lý

Tài liệu tham khảo

Bộ y tế – Hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản năm 2009, trang 165